حتما شما هم در کودکی خود حداقل یکبار از شربت های مختلف دارویی برای درمان استفاده کرده اید. داروهای مایع که به عنوان شربت شناخته می شود؛ بیشتر توسط بیمارانی که در بلع قرص ها و کپسول ها مشکل دارند مانند کودکان و افراد مسن استفاده می شود. یک داروی مایع می‌تواند به شکل‌های مختلفی وجود داشته باشد که شامل محلول‌ها، سوسپانسیون‌ها و شربت‌ها می‌شود. اغلب داروهای تجویزی به شکل مایع در دسترس هستند که می‌تواند مصرف دارو را آسان‌تر کند.
شربت یا داروی مایع
داروهای مایع شامل مایعات، محلول‌ها، شربت‌ها و مخلوط‌ها هستند و معمولاً در بیمارانی که در بلع داروها مشکل دارند استفاده می‌شوند. آنها همچنین معمولاً در کودکان و افراد مسن استفاده می شوند. داروی مایع باید طوری ساخته شود که دوز مورد نیاز حجم معقولی مانند 5 میلی لیتر (یک قاشق چایخوری) باشد.
داروهای مایع شامل شیرین کننده ها و طعم دهنده ها برای پوشاندن طعم و مزه دارو هستند تا مصرف آنها لذت بخش تر باشد. سوربیتول موجود در برخی از داروهای مایع به عنوان شیرین کننده می تواند در صورت مصرف زیاد باعث اسهال شود، بنابراین ممکن است ارزش این را داشته باشد که مقدار سوربیتول داروی شما را بررسی کنید و اگر نگرانی دارید با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید. مایعات تمایل به قوام «مبهم» دارند که اندازه گیری و مصرف آنها را آسان تر می کند، اما بلعیدن آنها را نیز ایمن تر می کند. قوام دارو از این جهت مهم است که اگر آبریزش زیاد باشد بیمارانی که مشکل بلع دارند ممکن است خفه شوند.
شربت ها می تواند محلول یا پراکنده باشد. محلول‌های دارویی سیستم‌های شفاف، همگن و تک فازی هستند که حاوی یک یا چند ماده دارویی محلول در یک یا چند حلال هستند، در حالی که پراکندگی‌های مایع می‌توانند سیستم‌های دو فازی یا چند فازی باشند که از یک فاز تشکیل شده‌اند که در فاز(های) دیگر پراکنده شده‌اند. فاز پراکنده می تواند از ذرات جامد (تعلیق)، قطرات روغن (امولسیون)، میسل (محلول سورفکتانت) و وزیکول های لیپیدی (لیپوزوم) تشکیل شده باشد.
داروهای تجویز خوراکی اغلب پیچیده و با دقت طراحی شده اند تا به طور موثر وضعیت بیمار را درمان کنند. اما توجه داشته باشید که همچنان قرص ها متداول ترین فرمت دارویی هستند که برای اکثر بیماران تجویز می شود. تولید قرص نیز مقرون به صرفه تر است. با وجود مشکلات رایج در بلعیدن این نوع داروها، معمولاً همچنان داروهایی به شکل قرص و کپسول برای بیماران تجویز می‌شود. اگر در خوردن این داروهای جامد مشکل دارید، بهتر است از پزشک خود درخواست کنید که برای شما شربت تجویز کنند. اگر هر یک از موارد زیر را هنگام خوردن قرص مشاهده کردید، توصیه میکنیم که از داروهای مایع بهره بگیرید.
- بلعیدن قرص یا کپسول سخت است.
- عدم مصرف دارو به دلیل ترس از بلعیدن
- قرص ها را خرد می کنید یا کپسول ها را باز می کنید تا بلع آن ها راحت تر شود.
- برای فعال کردن بلع، قرص ها را به قطعات کوچکتر تقسیم می کنید.
- دارو را با غذا یا نوشیدنی برای سهولت در مصرف مخلوط می کنید.
- قبل از بلعیدن دارو آن را میجوید یا خرد می کنید.
اختلالات بلع در گروه خاصی از افراد شایع تر است. مشکل در بلع می‌تواند ناشی از آسیب به سیستم عصبی به دلیل سکته مغزی یا بیماری پارکینسون باشد. همچنین می تواند افراد دارای ناتوانی ذهنی را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین شرایط دهانی مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث مشکلات بلع مانند سرطان دهان و گلو یا بیماری ریفلاکس شود. مشکلات بلع در افراد مسن شایع است که تا حدی ناشی از تغییرات مرتبط با افزایش سن و شیوع بیماری‌های دیگر است. داروهای مایع خوراکی یک فرمت دارویی رایج پذیرفته شده در بزرگسالان بزرگتر و کودکان کوچکتر هستند.
مزایای استفاده از شربت ها
از مزایای استفاده از داروهای مایع می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. اشکال دارویی مایع (برای استفاده خوراکی) مناسب ترین شکل دارویی برای بیمارانی است که در مصرف قرص یا کپسول مشکل دارند، همانطور که ممکن است در مورد بیماران اطفال یا سالمندان باشد.
2. از نظر ظاهری جذاب هستند و اثرات روانی مفیدی می دهند.
3. داروهای با طعم تلخ و نامطبوع را می توان در خوراکی های شیرین، رنگی و طعم دار جا داد.
4. انعطاف پذیری بیشتری در دوز در مقایسه با اشکال دوز جامد مانند قرص و کپسول وجود دارد. دوز ماده دارویی را می توان به راحتی و با اندازه گیری حجم متفاوت تنظیم کرد.
5. اگر به صورت خوراکی داده شود، اشکال دارویی مایع به سرعت نسبت به قرص ها و کپسول ها برای جذب در دسترس هستند.
6. داروهای رطوبت گیر و رقیق کننده که به طور مناسب در اشکال دوز جامد توزیع نمی شوند را می توان به راحتی به شکل مایع داد.
7. فرآورده هایی مانند جاذب ها و آنتی اسیدها در حالت دوز مایع موثرتر هستند.
8. فرم دوز مایع برای انواع خاصی از محصولات مانند داروهای سرفه مورد استفاده قرار می گیرد.
معایب استفاده از دارو های مایع
1. داروهای مایع معمولاً در مقایسه با اشکال دارویی جامد مستعد تخریب شیمیایی هستند.
2. حجیم هستند و بنابراین حمل و نقل و نگهداری آنها سخت و دشوار است.
3. شکستن تصادفی ظرف منجر به از بین رفتن فرم دوز کامل می شود.
4. ماندگاری فرم دوز مایع اغلب بسیار کوتاهتر از آماده سازی جامد مربوطه به دلیل پایداری کم است.
5. محلول اغلب محیط مناسبی برای رشد میکروبی فراهم می کند و بنابراین ممکن است نیاز به ترکیب نگهدارنده داشته باشد.
6. اشکال دوز مایع به عنوان مثال، واکسن ها ممکن است به شرایط نگهداری خاصی نیاز داشته باشند.
7. طعم یک دارو که معمولاً ناخوشایند است همیشه در حالت محلول بیشتر از حالت جامد است.
8. شانس بیشتری برای تغییر دوز وجود دارد زیرا تحویل دوز بستگی به اندازه گیری حجم مناسب توسط بیمار دارد. این می تواند برای بیماران دارای اختلال بینایی، بیماران مبتلا به آرتریت یا بیمارانی که قادر به خواندن اعداد روی سرنگ خوراکی یا فنجان دارو نیستند، مهم باشد.
نحوه مصرف شربت ها
- دست های خود را با آب گرم و صابون بشویید.
- تاریخ انقضای دارو را به دقت بررسی کنید. همچنین تمرین خوبی است که تاریخ باز کردن دارو را ثبت کنید تا مطمئن شوید که دارو فقط در مدت زمان باز ماندگاری آن استفاده می شود.
- بطری را باز کنید: درپوش پیچ پلاستیکی را فشار دهید و در جهت فلش ها بچرخانید.
- دوز تجویز شده را با دقت روی قاشق دارو یا عصاره بطری با استفاده از سرنگ خوراکی اندازه گیری کنید. از قاشق آشپزخانه استفاده نکنید زیرا نادرست خواهد بود.
- دارو را به بیمار بدهید و مطمئن شوید که آن را قورت داده است.
- سرنگ یا قاشق دارو را با آب صابون تازه بشویید و قبل از استفاده مجدد بگذارید خشک شود.
- بطری را با درپوش پیچ پلاستیکی ببندید.
همیشه قبل از مصرف دارو، برچسب و بروشور همراه آن (در صورت وجود همراه) را به طور کامل مطالعه کنید. این حاوی اطلاعات مهمی در مورد داروهای شما است. برخی از داروها بهتر است با معده خالی مصرف شوند، در حالی که برخی دیگر با غذا یا نوشیدنی مصرف شوند. داروهای خاصی نیز وجود دارند که نباید با غذاها یا نوشیدنی های خاصی مصرف شوند. این اطلاعات به وضوح بر روی برچسب بطری ذکر خواهد شد.
هنگامی که نسخه جدیدی از یک دارو را دریافت می کنید، میزان مصرف و دوز خود را بررسی کنید، زیرا ممکن است نسبت به نسخه قبلی شما تغییر کرده باشد. اگر سؤال یا نگرانی دارید، مهم است که با متخصص مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرید. برخی از داروهای مایع باید در یخچال نگهداری شوند، این موضوع بر روی بطری شربت نوشته شده است. اکنون که با شربت و اهمیت استفاده از آن ها آشنا شدید، در ادامه این مطلب به بررسی و معرفی چندین شربت معروف می پردازیم.
شربت اشتها آور کودکان
انواع گوناگونی از شربت های اشتها آور برای کودکان وجود دارد که برای افراد بدغذا مورد استفاده قرار می گیرد. این کودکان معمولا کاهش وزن و کمبود مواد غذایی به ویژه ویتامین ها مواجه هستند. از مهم ترین شربت های اشتها آور کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شربت راسیپ رها فارما
- شربت ویتامکس رازک
- شربت اشتها آور کودک باریج
- شربت اپتایزر استار ویت بهترین شربت اشتها آور برای کودکان
- شربت مولتی سانستول پلاس زینک
- شربت زینک سندروس
- شربت زینگامان آرتیمان
شربت افزایش قد کودکان
کوتاهی قد مسئله ای است که براثر عوامل مختلف همچون ژن ها، سیستم های غددی که مربوط به رشد هستند، رژیم غذایی و وجود بیماری های مزمن ممکن است به وجود بیاید و همواره نگرانی های بی شماری برای والدین ایجاد می کند.
اما ویتامین ها و مواد مغذی وجود دارد که جزو نیازهای اساسی بدن بوده و به افزایش وزن کمک می کند. کلسیم یکی از مواد ضروری برای رشد و افزایش تراکم استخوان و همچنین ماده اصلی ساختمان استخوان کودک است. هر کودک باید ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی گرم کلسیم دریافت کند. در این خصوص باید بدانید که یک لیوان شیر در حدود ۳۰۰ میلی گرم کلسیم داشته و می‌تواند یک پنجم نیاز روزانه کودک شما به کلسیم را تامین کند.
دومین مورد منیزیم است. منیزیم یکی از عوامل افزایش تراکم استخوانی است که با تحریک غده تیروئید هورمون کلسیتونین را ترشح می کند، این هورمون میزان کلسیم خون را کنترل کرده با افزایش میزان کلسیم و منیزیم منجر به افزایش قد و شکل گیری استخوان ها می شود. عنصر روی نیز با تاثیر بر فعالیت هورمون های رشد موجب بهبود وضعیت بافت های غضروفی و استخوان شده و تاثیر زیادی بر رشد استخوانی دارد.
ماده بعدی فسفر است که در کنار کلسیم باعث ساختار محکم استخوانی می شود. آهن؛ انواع ویتامین های ب، کا، سی، دی و ... منجر به افزایش وزن می شود. از بهترین شربت های افزایش قد کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شربت CHERIFER
- قطره خوراکی ویتامین د ۳ ویتابیوتیکس
- شربت امگا ۳ کودکان مارینوکس
- شربت آرژیتال هلث اید
شربت کلسیم
کلسیم یک ماده معدنی مهم برای حفظ ساختار و سلامت استخوان است و به عملکرد بسیاری از اعضای بدن مثل ماهیچه ها، قلب و اعصاب کمک می کند. شربت کلسیم برای موارد زیر کاربرد بسیاری دارد:
- جهت تقویت و استحکام استخوان ها و دندان ها در کودکان و سالمندان
- تقویت سیستم ایمنی و اعصاب
- درمان و جلوگیری پوکی استخوان
- حفظ سلامت قلب
- درمان پوکی استخوان و استئومالاشی (نرمم استخوانی)
شربت مولتی ویتامین
کودکان به دلیل اینکه در سن رشد هستند، دریافت مولتی ویتامین ها برای آن ها اهمیت چندبرابری دارد. از آنجایی که ممکن است آن ها در برابر دریافت قرص ها مقاومت کنند، یکی از بهترین روش های برای تشویق آن ها به مصرف دارو استفاده از شربت مولتی ویتامین می باشد. ترکیبات موجود در شربت های مولتی ویتامین شامل ویتامین آ، ویتامین د3، ویتامین ای، ویتامین ب 1، کلسیم، زینک، ویتامین ب 12، ویتامین سی، فولیک اسید و ... می باشد. این شربت ها به عملکرد سیستم ایمنی و رشد کمک کرده و مواد معدنی مورد نیاز بدن راتامین می کند. معمولا دستور مصرف مولتی ویتامین ها به شرح زیر می باشد:
- کودکان 1 تا 8 سال: دو بار در روز و هر بار 5 میلی لیتر
- کودکان بالای 8 سال و بزرگسالان: دو بار در روز و هر بار 10 میلی لیتر
از بهترین و معروف ترین شربت های مولتی ویتامین می توان به شربت مولتی ویتامین سانستول، شربت مولتی ویتامین ویواکیدز، شربت امگا 3 یوروویتال و شربت ویتامین سی اشاره کرد.
شربت کلسیم سافت آپوویتال
مکمل کلسیم یکی از پرمصرف ترین مکمل های غذایی در جوامع مختلف و ایران است. جالب است بدانید در اغلب گروه های سنی دریافت کلسیم کمتر از مقدار مورد نیاز روزانه است، بنابراین استفاده از این مکمل می تواند به تامین نیاز بدن کمک کنند. همان طور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم؛ مصرف شربت های حاوی کلسیم و سایر ریز مغذی های موثر در سلامت استخوان به واسطه عدم نیاز به بلع و نوشیدن آسان می توانند در کودکان و سالمندان کمک کننده باشند. همان طور که می دانید، کلسیم یکی از حیاتی ترین عناصر معدنی در بدن انسان است که نقش های متعددی را بر عهده دارد. بخش عمده کلسیم بدن در استخوان ها ذخیره می شود که همین امر باعث تقویت استحکام استخوان و جلوگیری از ناهنجاری های استخوانی می شود. بیشتر بزرگسالانی که دچار پوکی استخوان هستند، به دلیل کمبود کلسیم دچار این مشکل شده اند. در صورتی که مقدار مورد نیاز کلسیم روزانه از طریق رژیم غذایی دریافت نشود بدن از کلسیم ذخیره شده در استخوان استفاده کرده و باعث باعث ایجاد بیماری های نظیر پوکی استخوان می شود. محققان نشان داده اند که مصرف مکمل کلسیم در کودکان، نوجوانان و زنان یائسه می تواند اثرات مثبتی در بهبود حال روانی و جسمانی بدن و داشتن یک بدن سالم تر در آینده داشته باشد. همچنین سلامت دندان ها، چاقی و فشار خون همه به مصرف یا کمبود کلسیم در بدن بستگی دارد.
شربت آنتی رفلاکس
رفلاکس معده موضوعی است که برخی از کودکان به دلیل عدم شکل گیری کامل دستگاه گوارش آن را بسیار تجربه می کنند. این موضوع باعث آسیب مخاط مری و علائمی مانند احساس سوزش سردل، سرفه های خشک، تنفس بد بو، اختلالات خواب، خونریزی و زخم مری می شود.
معمولا پزشکان برای درمان رفلاکس معده راهکارهایی را پیشنهاد می دهند:
۱- پرهیز از غذاهایی که فشار را کاهش داده و ایجاد کننده رفلاکس است. مانند غذاهای چرب، الکل، نعنا، غذاهای تهیه شده از گوجه فرنگی و قهوه و چای.
۲- پرهیز جدی از غذاهای اسیدی که ذاتاً موجب تحریک مخاط می شود.
۳- انجام رفتار هایی که موجب به حداقل رسیدن رفلاکس و سوزش سردل می شود.
اما مصرف شربت آنتی رفلاکس نیز می تواند تا حدودی از برگشت محتویات اسیری معده پیشگیری کند. توصیه می شود روزی 1 تا 2 قاشق مربا خوری قبل صبحانه و قبل از خواب طبق دستوری پزشک مصرف شود.
شربت برای التهاب گلو
شربت های گوناگونی برای التهاب گلو و درمان گلودرد های چرکی وجود دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد.
شربت اکسپکتورانت دارویی است که برای درمان التهاب گلو و سرفه های ناشی از سرماخوردگی و حساسیت یا عفونت‌های تنفسی توسط پزشک تجویز می شود. این شربت دارای سه ترکیب دارویی گوناگون شامل موارد زیر می باشد:
گایافنزین که با رقیق کردن خلط، چسبندگی آن را کاهش داده و آن را به راحتی از بدن خارج می کند.
کلرفنیرآمین که اثر آنتی‌هیستامین و ضدحساسیت دارد.
سودو افدرین که ترشحات را کم کرده و اثر ضد احتقانی دارد.
گفته می شود که ترکیب این سه ماده، مایه رقیق شدن خلط و بیرون آمدن آن از شش و راه‌های هوایی می شود.
شربت پلارژین از داروهای ضد سرفه است که علائم سرماخوردگی ماننده گلوی چرکی، آبریزش بینی، سرفه یا عفونت دستگاه تنفسی را بهبود بخشیده و دوره درمان را به شکل قابل توجهی کاهش می دهد. این دارو به شکل مایع بوده و با طعم دهنده ها ترکیب شده است. به همین خاطر به دلیل بو و طعم مطبوعی که دارد برای کودکان مناسب می باشد. معمولا توصیه می شود پس از بهبود نسبی علایم بیماری، درمان را ۲ تا ۳ روز ادامه دهید تا بازگشت نداشته باشد. شربت گایافنزین یکی دیگر از داروی هایی است که برای درمان گلودرد چرکی و التهاب گلو استفاده می شود به بیماری کمک می کند تا تنفس راحت تری در طول بیماری داشته باشد. این شربت علائم سرماخوردگی مثل سرفه را کاهش می‌دهد. همچنین جریان ترشحات مجاری تنفسی را افزایش داده و خروج خلط را آسان می کند. توصیه می کنیم که شما مبتلا به فشار خون بالا، ضربان قلب سریع یا دیگر مشکلات شدید قلبی مانند بیماری های قلبی عروقی و خونی هستید قبل از مصرف این دارو حتما با پزشک مشورت کنید. همچنین در صورتی كه تا یک هفته پس از مصرف دارو همچنان سرفه ادامه داشت به پزشک مراجعه کنید.
شربت ها، فرآورده های دارویی قابل مصرف هستند که حاوی مخلوطی از مواد دارویی و مواد کمکی حل شده یا معلق در یک حلال مناسب یا مخلوطی از حلال ها هستند. آنها برای ارائه حداکثر پاسخ درمانی در بیمارانی که مشکل بلع اشکال دوز جامد و/یا ایجاد اثرات درمانی سریع دارند طراحی شده اند. داروهای مایع می تواند مناسب ترین جایگزین برای قرص ها یا کپسول ها برای بیمارانی باشد که در بلع مشکل دارند. یک داروی مایع طوری طراحی شده است که هم برای بیمار قابل قبول باشد و هم خوش طعم باشد. اشکال دوز مایع را می توان از راه های خوراکی و تزریقی (تزریقی، استنشاقی، چشمی، گوش، بینی و موضعی) تجویز کرد.